Bliza

Bliza – nawigacjowi mërk ùsôdzony na sztrãdze abò wòdze sélający widné sygnalë. W stôrych czasach béł to òdżin rozpalony na kamiznach abò ùnôszony z pòmòcą dwiżnika. Bliza mòże téż sélac radiowé sygnalë. Czëdë je dôka mòże pòsélac zwãcznikòwi sygnalë. Blizã òbsłëgòwôł blizowi.

Bliza jistniała ju w stôrych czasach. Nóbarzi znóna bëła bliza na òtsrowie Faros ok. 280 p.n.e. W Pòlsce pierszi wzmianczi ò zaniécenim ògnia na sztrądze pòchòdzą z ok. 1070 rokù. Na pólsczim ùbrzegù je 16 blizów: Krënica Mòrskô, Gduńsk, Sopòt, Hél, Jastarniô, Rozewié, Stilo, Czôłpino, Ùstka, Jarosławc, Darłowò, Gąsczi, Kòlbrzég, Niechòrzé, Kikùt, Swinoujsce. Wiele blizów mòżna òbzërac. Ni mòżna òbezdrzec w Gduńskù, Jastarné, Kikùce i pòmòcną bliza w Rozewiu.

Blizë w Pòlsce edicëjô

Krënica Mòrskô edicëjô

Pierwszô bliza w Krënicë Mòrsczi bëłô zbudowónô 300 m ód wsë Krënica. Dzysô je w centrum gardu. Wësokòsc 26,5 m, szerokòsc pôdstawë 6 m, u górë 4,5 m.

Gduńsk edicëjô

W Gduńskù są dwie blizë. Jedna zrobionô je na mòdło amerikańsczi blizë z Cleveland nad J. Erie. Òd 2004 rokù je òtemkłi dlô turistów. Mô òna swòją jinternetową starnã [1]

Sopòt edicëjô

Sopòcko bliza je na chłoscëwim placu, krótkò mòla. Bliza pòwsta z kòmina budinku, gdze je téż lékòwny ùstôw. Bliza ta je jinô, przez to, że ni mô wiôldżégò sygu.

Gdyniô edicëjô

Krótkò wéńdzenié do gdyńsczégò swinga stoji stawa – bliza na nordowim falochronie. Ta téż przëjãła robòta wéńdzowégò widu. W 1933 roku wëgasła òksywskô bliza, a w 1939 òsta zniszczonô. Òd 2007 rokù stoji tam replika dôwny blizë.

Hél edicëjô

Wid hélsczi blizë sprôwio wialgą robòta. Witô wszësczich wanożników, chtërny warcëwają z mòrza dodomù. Z òpisënkù w stôrich kronikach wiémë, że òdżin pôlono na wieżë kòscoła. Kòscół spôlëł sã, a na tim placu pòwsta kònstrukcëjôpòdobny do dwiżnika. Na jegò kòńcu był kòceł ze smòłą abò żelôzny kòsz z wãdżielem. Budowniô bëła zniszczonô przez wiôldżi sztorm. Dzysdniowô bliza mô 41,5 m, zrobionô je z cemnoczerwony cegłë. Pò 197 trapach mòżna wlesc na tôrasa. Stąd widzec je Cëpel Hélsczi i wòdë Hôwinga.

Jastarniô edicëjô

Całô bliza mô 13,3 m, cokół 2,4 m., je òna nômiészô na naszim Ùbrzegù. Wieża je òkrągłô, pòmalowônô w biôło-czerwòné pasë. Bliza je automatowô òbsłëgowónô i nié mòżna ji òbzërac.

Rozewié edicëjô

W Rozewiu są dwie blizë. W jedny je Mùzeùm Blizów – bezaktiwnô bliza. Drëgô mô 33 m w górã. Mô nômòcniéjszi wid z wszëtczich pòlsczich blizów. Òna mô miôno Stefana Żeromsczégò.

Stilo edicëjô

Stilo je nôpiękniszą blizą pòlsczégò Ùbrzegù. Leżi na dunowi halmie 900 m òd mòrza. Wësokòsc wieżë wënoszô 34 m. Na swiece są 3 taczi konstrukcejô, dwie w Europie - w tim Stilo.

Czołpino edicëjô

Bliza w Czołpinie pòwsta w 1874 rokù wedle spódlé E. Kummera. Przetrzima wòjnã, nie bëła za baro ùprôwianô, blós zdrój widu. Wieża blizë je òkrągłô, zbudowônô z czerwòny, licowóny cegłë. Ji strzédnica ù pòdstawë wënoszi 7 m, zato niżi galerëji 6,2 m. Wësokòsc òbiektu – 25,2 m.

Ùstka edicëjô

W 1892 rokù wëbudowano nowi budink stacëjô pilotów, a w nim òbrëmiono blizã w òsmenórtowi wieżë z cegłów. Wòjna òmina ten plac. 15 lëstopadnika 1945 rokù, pò przechwycenim garda przez Pòlôków wid rozpôlôł sã w blizë. W latowi czas mòżna ją òbzërac.

Jarosławiec edicëjô

Katastrofë bôtów midze Łebą a Darłowem bëłe przëczëną pòwstania blizë w Jarosławiu. Bùdink pòwstôł w latach 1829 - 1830. W pòłowie 70 latów ùnowiono ùszëkòwanié blizë. Ob lato mòżna pò ni wanożec.

Darłowò edicëjô

Darłowskô bliza wëstawionô je na niéżëczny wiodrowé leżnosce. Òb czas sztormù wòda zaléwô prawie całą blizã. Nordowô scana mô 54 m. To nie pòmògło, mùrë są mòcno mòkrawi i domikłi solą. Bez to ni mòżna òbwanożëc. Potrzebny je gruńtowi remònt.

Gąsczi edicëjô

Wkół blizë, gbùrzczich bùdinków i chëczë je pòstawiony mùr z cegłów. Ta zgrëpina bùdinków przedstôwiô dzejową, architektonową, krajowiédną i techniczną wôrtnotã. Nawkół są krómë, jôdnicë, plac dlô auta.

Kòlbrzég edicëjô

Pierszô timczasnô bliza bëła ju w 1666 rokù – òdżinowô miska na dakù wësoczégò bùdinku. W 1945 rokù òdbudowôno blizã. Kòlbrzéskô bliza je wôrt òbezdrzeniô. W scanie je tôblëca, chtërna ùpamiãtniô biôtka z 1945 rokù. Czekawi je fakt, że kòlbrzéskô bliza je w herbie familie Kolbergów.

Niechòrzé edicëjô

To je jedna z pësznych blizów na pòlsczim Ùbrzegù. 45 m – bùdink na wësoczim, klifòwim sztrądze. Je znanką Rewalsczégò Ùbrzegù. Z tegò tarasu mòżna ùzdrzëc Niechòrzé, Rewal, Jezoro Liwia Łuża i mòrsczi sztrąd. W gòdnikù 2000 rokù bëło ukończeni remontu budinków, pòmalowano na żôłto.

Kikùt edicëjô

Dôwny pùnkt widzënkù na rzmie Strażnica – 74 m n. r. m., niedalek Wòlina, na terenie Wòlińsczégò Parkù Nôrodnégò. Z nóbliższégò môla – Wisełczi – nëkô czerwòny piechòtny szlach. Bliza je 12,8 m wësokô. Pò ni ni mòżna wanożec. Je zamkłô dlô turistów.