Hewòtny artikel òstôł napisóny przez òsobã jakô nie znaje perfektno kaszëbsczégò. Jãzëkòwô pòprôwnosc negò artikla wëmôgô werifikacëji.


Turystika edicëjô

 
Tatrë mapa plastycznò
 
Pòłozenié Tatr
 
Mòrscze Òkò

Tatrë sã pòłozunė w keta tatrzanscim, buten zôpôd Karpatë.


Położénié edicëjô

Całé tatrë zajmùją wièchrzëznã 7854 km2, z tegò dôla 175 m2 leżi w granicach polsczi, a 610 km2. Na krôjnã słowacji.długosc tatrë mierzona òd pòrėnkù podnóży kobylegò wierchu do pôłniowi zôpôd podnóży òstregò wierchu kwaczyńsczegò mierzy w linii na prost 57km2, a ścisnote wśród granicy głównej 80km. Tatrë sä pòd òchronã przez ùstawienie na ich wièchrzni tatrzańcziegò parkù narodowegò i słowianczegò TANAP-u i tès do swiatowej seci reerwatów biosfery ,UNESCO.

Genezô edicëjô

Tatrë to najwyżsi gòrë Polsci. Sã òne tés najwyżsim masywem gòrscim w całych Karpatach Zôpôd. Mòżemy je pòdzelic na trzë częsci: Tatrë Zôpôd, Tatrë Wysoczé, Tatrë Bielsczé

Nawiãkszi jezóra w Tatrëch edicëjô

Największi jezora w Tatrë sã Mòrskie Òkò 34,5 ha ,Wielczi Staw 34,1 ha (Polska),Czôrnô Staw pòd Rësama 20,1 ha (Polska),Wielczi Hińczòwy Staw 20,1 ha (Słowacja),Szczyrbskié Jezoro 19,7 ha (Słowacja),Mòrskie Òkò w Dolinie Rybiegò Potòkù wraz z ògromnymi Mięgùszowieczimi Szczytami i Cubryną. Widok ze szlaku przez Świstówkę, Dolina Pięcu Stawów Pòlsczich z òkolic Swistowej Czuby.

Nôwikszy szczyt edicëjô

Najwyższym szczytem Tatrów je Gerlach (2655 m npm) leżący w Tatrach Wysoczich. W Tatrach Zôpôd je to Bystra (2248 m npm), a w Tatë Bielsczich Hawrań (2152 m npm). W Pòlscze najwyżsi sã Rysy (2499 m npm), równak je to szczyt graniczny - a w rzeczywistości najwyżsimm całkowicie pòłożonym w granicach Pòlsczi szczytem je Kòzi Wierch (2291 m npm). Najwyżsim pòlsczim szczytem w Tatrë Zôpôd je Starobociańsczi Wierch (2176 m npm), równak òn tès je szczytem granicznym.


Fauna i flora edicëjô

To kòlejni atut tatrzańsczich pejzaży. Lasëregla dolnegò rozciagã sã od okole 1000 m npm sãgają 1250 m npm, natomiastwyżéj do wyskòsczi 1550 m npm występuje pasmo regla górnegò. Na większi wysokòśczi napotykamy na kosodrzewinę, chterna wraz ze zwrostem wysokòśczi karłowaceje zanikając całkowicie na wysokòsczi około 1800 m npm. Jeszcze wyżej rozciãga sã pasmo hal. Òczewisce w zależnośce òd regionu Tatrë, wysokòsczi do jacich sãgają pòszczególne piętra roślinnosce, są różne. Doskonałim przykłademna to mòże bëc np. Dolina Jaworzynsczi, w chternej to gòrna granica lase znajdujã sã na wysokosczi okole 1200 m npm i je najniżej pòłòżoną w calich Tatrë. Z pòsród zwierzãt niespòtyczanych lub małò spòtyczanych w innych rejonach Pòlsczi należy wymienić miedzwiedze, kòzice i świstaczi. Pòza tim mòżemy napòtkac tu równak dziki, sarny, wilczi czy żbiki. Gnieżdżą sã tu równak ptaczi takie jak: òrlik krzykliwi, kania ruda, myszołów, kòbuz, kilka gatunków sów, głuszce i jarząbsczi.


Turystika edicëjô

Turstkia to ôrt aktiwnégò wëpòczinkù, realizowónégò przez rézë, sparłãczoné ze zwëskanim pòznôwenëch célów(tj. krôjoznawstwã), a téżzajimanim sã spòrtã. Tatrë sã baro atrakcyjne ze względu na dosc dużą ilosc szlaków znakòwanich, a tès klimat stosunkowò łagodni jak na wysoczi gòrë. Letni sezon turystyczny trwa przez kilka miesãcy - trudno precyzować dokładny òkres, gdyż je to zależne od danegò roku. Na Słowacji pamiãtame jednak, że większosc szlaków turystycznych w Tatrë je zamykana na òkres òd 31.10 do 15.06 i je rygorystycznie przestrzeguny przez służby TANAP-u. Pamiãtajmy ò tim, że Tatr nawetka w lecie mògą bëc górami niebezpiecznymi w związku z czem niezbędne je òdpowiednie ruchna, a tès umiejętnosc dostosowania trasy do swòjeg doświadczenia oraz kondycji fizycznej. Rocznie srednio ginie w Tatrë kole 20 òsób.

Bibliografiô: edicëjô