Malëna - rozeszłoscë midzë wersjama
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
Linijô 1:
[[Òbrôzk:Malina.jpg|thumb|Malëna]]
'''Malëna włascëwô''' (''Rubus idaeus'' [[Karol Linneusz|L.]]) – [[gatunek (biologia)|gatënk]] [[roślina wieloletnia|roscënë wielolatni]] z rodzëznë [[różowate|różowatëch]]. W stônie dzëczim wëstãpùje dosc telé krézu Azjë a téż w wnetka całi [[Europa|Eùropie]], òkrôm [[Portugalia|Portugalië]] i [[Islandia|Jislandië]]
== Mòrfologiô ==
Linijô 9:
== Biologia i ekologia ==
Krzew, [[fanerofity|nanonofanerofit]]. Rośnie w [[las]]ach, zaroślach, [[ziołorośla]]ch, na zrębach, na zboczach. Na niżu i w [[góra]]ch do 2000 m n.p.m. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych [[gatunek charakterystyczny]] dla klasy (Cl.) ''[[Epilobietea angustifolii]]'' i [[zespół roślinności|zespołu roślinności]] ''[[Rubetum idaei]]''
== Zastosowanie ==
* [[Rośliny uprawne|Roślina uprawna]]. Jest uprawiana od [[średniowiecze|średniowiecza]] jako [[Owoce jadalne|krzew owocowy]]. Jej uprawa jest w Polsce dość rozpowszechniona. W uprawie znajduje się szereg odmian uprawnych będących mieszańcami międzygatunkowymi. Forma typowa i liczne odmiany owocują na pędach dwuletnich, od niedawna istnieją w uprawie odmiany owocujące na pędach jednorocznych.
* [[Sztuka kulinarna]]. Owoce są smaczne i pachnące, nadają się do spożycia zarówno na surowo, jak i na przetwory: [[sok]]i, [[dżem]]y, [[konfitura|konfitury]]. Ze względu na obecność związków [[puryna|purynowych]] powinni ich jednak unikać chorzy na [[dna moczanowa|podagrę]] oraz zapalenie nerek. U niektórych ludzi maliny wywołują [[alergia|uczulenie]]
* [[rośliny lecznicze|Roślina lecznicza]]:
** [[Surowiec zielarski]]: owoc ''Fructus Rubi idaei'' (''Bacca Rubi idaei'') bogaty w cukry ([[sacharoza]], [[fruktoza]], [[glukoza]]), [[olejek eteryczny]], [[pektyny]], pochodne cyjanidyny, szereg witamin (E,B1,B2,B6) a także kwasy organiczne jak choćby: cytrynowy, jabłkowy i salicylowy; oraz liść – ''Folium Rubi idaei'' – duża zawartość witaminy C (300 mg%), garbniki, kwasy organiczne, śluzy, żywice.
** Działanie: owoce mają działanie napotne i ogólnie wzmacniające ze względu na zawartość witamin. Podobne działanie, lecz jeszcze silniejsze mają liście, które ponadto działają moczopędnie, żółciopędnie, przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, ściągająco, oraz poprawiają przemianę materii. [[Napar]] z suszu owocowego i liści wykorzystuje się w stanach [[gorączka|gorączkowych]].
== Bibliografiô ==
|