Wersëjô z 13:35, 30 stë 2016 Edicëjô Jczapp (diskùsëjô \| wkłôd) 34 edycje Nie podano opisu zmian Znakòwnik: Wizualny editora ← Pòprzédnô edicëjô		Wersëjô z 13:37, 30 stë 2016 Edicëjô doprowadzë nazôd Jczapp (diskùsëjô \| wkłôd) 34 edycje Nie podano opisu zmian Nôslédnô edicëjô →
Linijô 2: '''Czôrnô dzura''' – je to twór [[grawitacja\|grawitacjë]], chtërny pòdlegają cząstczi ò môłich i wiôldżich masach, a nawetka wid. Nôwiãkszé i nôjjasniészé cała mògą bëc niewidoczné, bò przëcyganié jasny gwiôzdë ò ti sami gãstoscë co [[Zemia]] i strzédnicë 250 razë wiãkszi jak Słuńce nie pòzwòlëłobë żódnemù parmieniowi do naju dotrzec. Prãdkòsc ùcekaniégò dlô Zemi je 11,2 km/s, a zanôlégô òna òd wiôlgòscë i masë òbiektu, chtërny cało chce òpùscëc<ref name=":0">[https://books.google.pl/books?id=9S-hzg6-moYC&hl=pl Wald] 1984 ↓, s. 299–300.</ref>. Jak prãdkòsc ùcekaniégò przekrôczëłabë prãdkòsc widu, wid taczi gwiôzdë nie bëłbë w stónie do naju dotrzec. == ~~Historuay~~ Historijô== [[Òbrôzk:Supermassive black hole at the heart of NGC 5548.jpg\|thumb\|280x280px]] Pòdług teòrie [[Albert Einstein\|Alberta Einsteina]], w mòcnym pòlu grawitacyjnym czas płënie wòlni jak w słabszim. W tim polu wszëtczé procesë ùlegają spòmalnieniu (dylatacja czasu) z pùnktë widzeniô òbserwatora, a mòcné pòle grawitacyjné zmianã geòmetricznich własnosc przestrzenië, cò òznôczô, że np. suma nórtów w trzënórce nie je rôwnô 180 gradów. Czas i przestrzéń twòrzą zakrziwiającą sã czterowëmiôrową ~~„[[:en:Spacetime\|Czasoprzestrzéń]]”~~„Czasoprzestrzéń”. Sëła frawitacjë na pòwierzchnië gwiôzdë sygają niesączony wôrtnoscë, a czedë rozmiarë cała zbliżaja sã do parmienia grawitacyjnégò, grawitacja zmiérzô do nieskùńczonosc. W ti sytuacjë ni mòźë bëc z równoważonô przez skòńczoné cësnienié i cało nieùchronnie mùsy zapadną sã do wëstrzódka, co prowadzy do pòwstaniô czôrny dzurë. W ji òkòlim czas płënie corôz pòmalni. Materiô, z jaczi je zbùdowónô je gwiôzda, pòdobnô do naszégò [[Słuńce\|Słuńca]], pòdlégò dzałaniu dwóch procëmstawnich sëłów: grawitacjë, chtërnô chce schnąc mateia do centralnégò pùnkt, i cësnieniégò gòrącégò gazu, próbùjącégò rozepchnąc gwiôzdã. [[Gwiôzda]] je stabilnô, czej te dwie sëłë sã równowôżą. Pòwierzchniô gòrący gwiôzdë wyg emitëje energiã. Czej wëczerpie sã jądrowi paliwò, gwiôzda wyg wëpromieniwùje energiã i stopniowò sã kùrczi. Jak masa gwiôzdë nie przewiższô masë Słuńca 1,2 razë to kùrczeniénie kòńczi sã, jak ji parmień skùrczi sã do czilë tesąców kilometrów. Taczé gwiôzdë naziwómë biôłima karłama.

Czôrnô dzura - rozeszłoscë midzë wersjama