Wersëjô z 12:42, 29 môj 2011 Edicëjô Iketsi (diskùsëjô \| wkłôd) 614 edycji D Kategòrëjô + interwiki ← Pòprzédnô edicëjô		Wersëjô z 17:20, 29 môj 2011 Edicëjô doprowadzë nazôd Basia3110 (diskùsëjô \| wkłôd) 23 edycje Nie podano opisu zmian Nôslédnô edicëjô →
Linijô 1: '''Apòkrif''' - jakò lëteraturã ~~apòkrificzną~~apòkrifną òkreslô sã w egzegeze katolicczi lëteraturã żëdowską i stôrochrzescëjańską, nie zaliczoną do [[kanón\|kanonu]] ksąg [[Pismò Swiãti\|Swiãtégò Pisma]]. Z ~~pòzdrzadkù~~pòzdrzatkù na wëstãpùjącé w nich wątczi i ~~òkòli~~òkòlim, w ~~chternëm~~chtërnym pòwstałë, mòżna apòkrifë ùznac za lëteraturã pòzabiblëjną. Słowò "apòkrif" fùnkcjonëje téż pòza kòntekstem religijno-filozoficznim w barżi òglowim znaczenim, òpisownym tekscë niegwësnégò pòchòdzeniô, prôwdzëwòtë. Słowò to dobierô sã do dokôzów o fałszëwim pòchòdzenim, czë nie òd aùtora, za chtërnégò jaczis dokôz ùchòdzy, dokôz "wëdostôny z schòwkù", téż bòdôj prôwdzëwi. Słowò to dobierô sã tak samo do dokôzów ò pòprôwdze niewërażonym pòchòdzenim, aùtorstwie i prôwdzëwòcë, ale téż dlô tëch, dlô chtërnëch jich "apòkrificznosc" je doskònale znanô i zamierzonô przez, chòcbë, aùtora. ==Pòwstanié nazwë== Słowò ''apòkrif'' je ~~pòchòdzenégò~~pòchòdzeniô grecczégò apòkryphon i òznôczô dokładno cos, co je ~~ùkrëté~~ùkrëti i co sã dopiére òdkriwô. W tim znaczenkù nazwë ti ~~ùżëł~~ùżił [[Òrygenes]] w òdniesenim do ksąg gnostëcczich, nawlekającëch co le mało do [[Nowi Testameńt\|Nowégò Testameńtu]]. ==Żëdzëzna i chrzescëjaństwò== Z puńktu widzeniô żëdzëznë i chrzescëjaństwa apòkrifama zwano pisma, chtërné nie òstałë przëjãté do kanonu swiãtëch pism, abò bëti jakbë w pewny procëmnoce do kanonu. W ti mësle dobierô sã téż słowò ''pseudoepigraf''. We wczasnym chrzescëjaństwie i to w jegò nôwczasniészim cządze piśmiennëm, tegò órtù ksãdzi òstałë òdrzuconé, bò ùznano, że nie òstałë òne napisôné prosto pòd cëskã [[Swiãti Dëch\|Swiãtégò Dëcha]]. Rozeznanié, jaczim czierowano sã przë òdrzuceniu tegò órtù pism bëłë m.in.: * niegwësné pòchòdzenié tegò tekstu, a przez to nierãczonégò przekazu òd apòstoła – ùcznia Jezësa; * niezgòdnosc doktrinalnô z òglowéma wskôzama wiarë, przë czim nie chòdzëło tu leno ò fùl niezgòdnosc, le ò wątplëwé sfòrmulowania czë teorëje zawarté w dané ksãdze czë pismie; * synkretëzm religijny zawarti w zamkłoscë danégò pisma; * wątczi mitologòwé abò prosto wësniti zamkłi w tekście. [[Kanón]] swiãtëch ksąg w żëdzëznie òpisano kòl kùńca I s.n.e. w Jamni (Jawne). Do swiãtëch ksąg zarechòwóno te, chtërne bëłë spisané pò hebrajsku lub aramejsku – to j 39 ksiąg. Òdcëskano tekstë grecczé (przede wszëtczim [[Septuaginta\|Septuagintã]]) i jinszé òpisując je mianem pism bùtnowéch (ha-chiconim). Tak pòwstôł tzw. [[kanón hebrajsczi]], chtëren objimôł miészą lëczbã ksąg niż [[Septuaginta]] (chtërna zawierô 46 ksąg), na chtërnej òparło sã chrzescëjaństwò. Nie je mòżlëwé ùgòdzenié pełné lëstë ksąg apòkrificznëch.Dzysdnia uwôżô sã, że apòkrifama Starégò Testameńtu je ok. 60 pism, a Nowégò Testameńtu bëlno wicy i nie je mòżlëwé ùgòdzené nawetka przëblëżoné lëczbë wszëtczich niekanónicznëch pism Nowégò Testameńtu. Apòkrifë (pseudoepigrafë) dzelą sã na różné grupë w leżnoscë òd przëjãtégò kriterium: wedle gatunków lëteracczich, aùtorstwa przëpisanégò dokôzcy, pòchòdzenégò (żëdowsczié, hellenisticzné), tikania do gwëségò nurtu religijnégò (żëdowskòchrzescëjansczié, gnosticczié) i wiele jinszëch. Co le mało dobiérónym kriterium przy pòdzelenim apòkrifów je jich przënôleżnota do gwëségò gatunkù lëteracczégò, pò pòrzednim tikaniu do Stôrégò abò Nowégò Testameńtu. ==Apòkrifë (pseudoepigrafë) Stôrégò Testameńtu== [[Kategòrëjô:Religijô]]

Apòkrif - rozeszłoscë midzë wersjama