Apòkrif - rozeszłoscë midzë wersjama

[[Kanón]] swiãtëch ksąg w żëdzëznie òpisano kòl kùńca I s.n.e. w Jamni (Jawne). Do swiãtëch ksąg zarechòwóno te, chtërne bëłë spisané pò hebrajskuhebrajskù lub aramejskuaramejskù – to jje 39 ksiągksąg. Òdcëskano tekstë grecczé (przede wszëtczim [[Septuaginta|Septuagintã]]) i jinszé òpisując je mianem pism bùtnowéch (ha-chiconim). Tak pòwstôł tzw. [[kanón hebrajsczi]], chtëren objimôł miészą lëczbã ksąg niż [[Septuaginta]] (chtërna zawierô 46 ksąg), na chtërnej òparło sã chrzescëjaństwò.

Nie je mòżlëwé ùgòdzenié pełné lëstë ksąg apòkrificznëch. Dzysdnia uwôżôùwôżô sã, że apòkrifama Starégò Testameńtu je ok. 60 pism, a Nowégò Testameńtu bëlno wicy i nie je mòżlëwé ùgòdzené nawetka przëblëżoné lëczbë wszëtczich niekanónicznëch pism Nowégò Testameńtu.

Apòkrifë (pseudoepigrafë) dzelą sã na różné grupë w leżnoscë òd przëjãtégò kriterium: wedle gatunków lëteracczich, aùtorstwa przëpisanégò dokôzcy, pòchòdzenégò (żëdowsczié, hellenisticzné), tikania do gwëségò nurtu religijnégò (żëdowskòchrzescëjansczié, gnosticczié) i wiele jinszëch.
Co le mało dobiérónym kriterium przy pòdzelenim apòkrifów je jich przënôleżnota do gwëségò gatunkù lëteracczégò, pò pòrzednim tikaniu do Stôrégò abò Nowégò Testameńtu.

Apòkrifë të są wëdbą leno żëdowscziégò òkòlégò, le nie blós palestinsczégò – wiele z nich pòwstało w òkòlim diaspòrë babilońsczié, antiocheńsczié czë aleksandrëjsczié. Nawlekają òne do ksąg kanónicznëch Stôrégò Testameńtu, ùchôdają czãsto za samobëtné ksãdzi swiãte, abò za rozszérzenié jich kanónicznëch równoznaczënów. Wikszosc z nich pòwstała w czasu òd [[II wiek p.n.e.|II ws. p.n.e.]] do kùńca [[I wiek|I ws. n.e.]]

Wikszosc apòkrëfówapòkrifów stôrotestameńtalnëch dożdaaładożdała do naszëch czasów dziãkadzãka wczesnochrzescëjańsczim pisôrzóm. Westrzód apòkrëfówapòkrifów stôrotestameńtalnëch wëapartniô sã trzë dërżeniowi grupë:

** 4 Ksãga Machabejskô]];

** [[pisma didakticzné z Qumran.

Apòkrificznô lëteratùra Nowégò Testameńtu nie usztôłcëła sã leno w stôrich czasach. Chòc ji rozwij przëpôdô nôbarżi na [[II wiek|II]] i [[III wiek|III s.]], to równak pisma te pòwstawałë téż w pòstãpnych wiekachstalatach, jaż do strzédnowieka (i pózni).

NiechterneNiechterné ksãdzi, ùznané pózni jakò apòkrifë, bëłë szerok stosowôné i komentowôné w żëcu nôbòżnym chrzescëjan i ceszëłë sã wiéldżim autoritetã w pierszich wiekachstalatach, nim òstateczno ùsztôłcëł sięsã kanón.

Apòkrifë NowęgòNowégò Testameńtu dërżéniowo dzelą sã wedle gatunków literacczich, juwerno jak i jich kanóniczné równoznaczëné, na:

*** historijahistorëja dzectwa Jezësa bãdąca jiną ewanielią Tomasza;

*** òpòwiôdania oò dzectwie Jezësa (gnostyckô);

*** historijahistorëja nieskalonégò pòczãcô Matczi Bòżi;

*** HistorijaHistorëja Józefa Ceslë;

*** Ewanieliô PrawdëPrôwdë.

** HistorijaHistorëja pòlemik Piotra z Szëmònem Magiem.

** 3. Lëst do KòrintianKòrintczików;

** KorespondencjaKòrespondencëjô sw. Pawła z Seneką (14 listówlëstów);

** Lëst PolikarpaPòlikarpa do Kòscoła w Filippi.