Nowi Jork (stón) - rozeszłoscë midzë wersjama

Usunięta treść Dodana treść
Utworzono nową stronę " Nowi Jork ( ang. State of New York lub York State ) – stón w nordowò – wschòdni czãszczi Zjednónëch Krajów Americzi ( USA ). Historëjô Przódë ( czej..."
(Niżódny różnicë)

Wersëjô z 16:31, 24 stë 2016

Nowi Jork ( ang. State of New York  lub York State ) – stón w nordowò – wschòdni czãszczi  Zjednónëch Krajów  Americzi ( USA ). 

Historëjô Przódë ( czej jesz ni bëło tam Eùropejczików ) ne òbszarë zamieszkiwałë Indiónë Mohegôn, Munsee i Delawarowie ( grëpa algonkińskô ), a téż Mòhawk, Òneidô, Ònondagô, Cayugô i Senekô. Pierwim Eùropejszczikã, chtëren nawiedzëł obéńdã przińdniégò Nowigò Jorkù bëł Giowanni da Verrazzano w 1524 rokù. Henry Hùdson w 1609 rokù òdkrëł przédnią rzékã stanu, póżni pòzwóną jegò mionã. Pierwszima stójnëma eùropejszczima òsëdléńcama bëlë Hòlandrzë, chtërni òd 1613 rokù òrganizowëlë w òbrëmienim Manhatanu swòiznowé zamòrsczi òbszôr. Le pózni pò III wòjnie anielskò – hòlendôrsczi òddałë zemie Anglikóm, chtërni dalë nym zemiom miono Prowincjô Nowi Jork. ( òd 1777 r. ) Òstateczno òbszôrë Nowégò Jorkù stałë sã swòjizną Zjednónëch Krajów Americzi pò 1797 rokù jakno skùtk pòdpisónëch ùgodów z Indiónama . Geògrafiô Stón je usadłé krótkò jezora Òntario i Erie,a òd pôłniowégò wschòdu tikô Atlanticczégò Òceanu. Na nordze mô grańcë z Kanadą. Nôwiãkszé rzeczi to : Niagarô, Hudson, Rzeka Świãtégò Wawrzëńca. Stón Nowi Jork leżi pòmidzë taczima stónama jak : Vermoùnt, Cònnecticut, New Jersey i Pensënwaliô. Nôwiãkszim gardem stónu je Nowi Jork, dze żëje bez mała pòłowa jegò mieszkóńców. Jinszé wiôldzi gardë to: Bùfalo, Rochester, Sëracuze i stolëca stanu – Albanë. Demografiô Nowi Jork mô 17 421 800 mieszkańców ( 2005 ). Hewò lëdze gôdają pòstãpnëma jãzë kama : • jãzëk anielsczi – 71,84% • Jãzëk szpańsczi – 14,08 % • Jãzëk chińsczi – 1,66 % • Jãzëk rosijszczi – 1,33 % • Jãzëk włosczi – 1,27 % • Jãzëk francëszczi – 0,8 % • jãzëk kreòlsczi – 0,65 % • jãzëk jidysz – 0,6 % • jãzëk kòreańsczi – 0,6 % • jãzëk pòlsczi – 0,54 % Religiô

Nowi Jork bëł òd zôczątkù i je dali bòkadnym jeżle jidzë ò religiô. 

• katolëcyzm – 39 % • protestantizm – 32 % • bez religii – 17 % • judaizm – 6 % • òstałë ( islam, buddizm,hinduizm, ...) – 6 % Nôwiãkszima religijnëma grëpama w 2010 rokù bëłë : • kòscół katolëcczi 6 286 916 • Judajizm : 784 106 • Mùzułmaństwò : 392 953 • Protestantizm : 374 521 • Zjednóny Kòscół Metodëstëczny : 328 315 • Zelonoświãtkòwce : 175 000 • Kòscół Babtistów : 173 407 • Kòscół Epistopôlny : 163 730 • Kòscół Ewangelëckô – Lëterańsczi : 134 407 • Kòscół Prezbiterańsczi : 116 960 Ùniwersitetë • Gardné Ùniwersitet z Nowégò Jorkù ( City University of New York ) • Còrnell Ùniwersitet • Siracùse Ùniwersitet • Còlùmbiô Ùniwersitet Aparnoścë Sztatura Wòlnoścë, wòdospôd Niagarô, Wëższô Wòjskòwô Szkòła West Point, Westrzédni Pôrk i jinsze.