[[Òbrôzk:New_York_in_United_States.svg|thumb|Stón Nowi Jork na kôrce USA]]
( ang. State of New York lub York State ) – stón w nordowò – wschòdni czãszczi Zjednónëch Krajów Americzi ( USA ). ▼
[[Òbrôzk:Flag of New York.svg|thumb|Stanica Nowégò Jorkù]]
[[Òbrôzk:Statue of Liberty, NY.jpg|thumb|Sztatura Wòlnoscë]]
▲('''Nowi Jork''' (ang. State of New York lub New York State ) – stón w nordowò – -wschòdni czãszcziczãscy [[Zjednóné Kraje Americzi|Zjednónëch Krajów Americzi ]]. (Stolëcą USAje )Albany.
== Historiô ==
'''Historëjô'''
PrzódePrzódë ( czej jesz ninie bëło tam Eùropejczików ) ne òbszarë zamieszkiwełëzamieszkiwalë Jindianie Indiónë ''MohegônMohegan, Munsee i Delawarowie'' (algonkińskô grëpa algonkińskô ), a téż ''Mòhawk Mohawk, ÒneidôOneida,'' ''ÒnondagôOnondaga, CayugôCayuga i Senekô''Seneka. Pierwim Eùropejczikã, chtëren nawiedzëł òbéńdã przińdniégòprzińdnégò NowigòNowégò Jorkù bëłbéł GiowanniGiovanni da Verrazzano w 1524 rokù. Henry HùdsonHudson w 1609 rokù òdkrëł przédniągłówną rzékã stónustanu, póżnipózni pòzwóną jegò mionã. Pierwszima stójnëma stójnyma eùropejszczima òsëdléńcama bëlë Hòlandrzë, chtërni òd 1613 rokù òrganizowëlëòrganizowelë w òbrëmienim Manhatanu swòjiznowy zamòrsczi òbszôr. Le pózni pò III wòjnie anielskòanielskò–hòlendersczi –òddalë hòlendôrsczi òddałëte zemie Anglikóm, chtërnichtërny nadalë pòzwalëji zemiãnowé mionãmiono ''Prowincjô Nowi Jork'' ( 1777 r. ). Òstateczno òbszôrëòbszarë Nowégò Jorkù stałë sã swòjizną Zjednónëch Krajów Americzi pòna 1797skùtk rokùùgòdów pòdpisónëch nado skùtk1797 pòdpisónëch ùgòdówrokù z IndiónamaJindianama .
'''==Geògrafiô'''==
Stón jerozcëgô usadłésã krótkòòd jezora ÒntarioOntario i Erie,a òddo pôłniowégò[[ wschòduAtlanticczi Òcean|Atlanticczégò Òceanu]] (tikô gò Atlanticczégòna pôłniowim Òceanuwschòdze). Na nordze mô grańcë z [[Kanada|Kanadą]]. Nôwiãkszé rzeczi to : NiagarôNiagara, Hudson, RzekaRzéka Świãtégò WawrzëńcaWawrzińca. Stón Nowi Jork leżi pòmidzë taczima stónamastanama jak: VermoùntVermount, CònnecticutConnecticut, New Jersey i PensënwaliôPennsylvania. Nôwiãkszim gardemgardã stónustanu je [[Nowi Jork]], gdze żëje bez małabezmała pòłowa jegò mieszkóńcówmieszkańców. Jinszé wiôldziwiôldżé gardë to: BùfaloBuffalo, Rochester, SëracuzeSyracuse i stolëca stónu – AlbanëAlbany.
'''== Demògrafiô''' ==
Nowi Jork mô 17 421 800 mieszkańców ( 2005 ). Hewò lëdze gôdają pòstãpnëma jãzëkama : ▼
* jãzëk [[anielsczi jãzëk]] – 71,84% ▼
* jãzëk [[szpańsczi jãzëk]] – 14,08 % ▼
* jãzëk chińsczi jãzëk – 1,66 % ▼
* [[rusczi jãzëk ]] rusczi – 1,33 % ▼
* jãzëk[[Italsczi jãzëk|włosczi jãzëk]] – 1,27 % ▼
* [[francësczi jãzëk jidysz]] – 0, 68 % ▼
* jãzëk kreòlsczi jãzëk – 0,65 % ▼
*jãzëk pòlsczijidisz – 0, 546 % ▼
* jãzëk kòreańsczi jãzëk – 0,6 % ▼
*[[pòlsczi jãzëk]] – 0,54 %
▲Nowi Jork mô 17 421 800 mieszkańców ( 2005 ). Hewò lëdze gôdają pòstãpnëma jãzëkama :
▲*jãzëk anielsczi – 71,84%
▲*jãzëk szpańsczi – 14,08 %
▲*jãzëk chińsczi – 1,66 %
*jãzëk francëszczi – 0,8 %
▲*jãzëk kreòlsczi – 0,65 %
▲*jãzëk kòreańsczi – 0,6 %
*katolëcyzm – 39 %
*protestantizm – 32 % (w tim [[lëtërstwò]] 11%)
*niewiérnicëbez wëznaniô – 17 %
*judajizm – 6 %
*òstałë (m. jin. islam, buddizm,hinduizm, ...hinduizm) – 6 %<ref>[http://www.pewforum.org/files/2013/05/report-religious-landscape-study-full.pdf ''U.S. Religious Landcape Survey'']</ref>
Nôwiãkszima religijnëma grëpama w 2010 rokù bëłë :
Nôwiãkszima religijnëma grëpama w 2010 rokù bëłë<ref>[http://www.thearda.com/rcms2010/r/s/04/rcms2010_04_state_name_2010.asp ''Arizona Religious Traditions, 2010'']</ref>:
*kòscół katolëcczi: 6 286 916
*[[Katolëcczi Kòscół]]: 6 286 916
*[[Judajizm ]]: 784 106
*[[Jislam|Mùzułmaństwò ]]: 392 953
*Protestantizm : 374 521
*Zjednóny KòscółMetodisticzny MetodëstëcznyKòscół: : 328 315
*ZelonoświãtkòwcëZelonoswiãtkòwcë : 175 000
*Kòscół BabtistówBaptistów : 173 407
*Kòscół EpistopôlnyEpiskòpalny : 163 730
*[[Lëtërstwò|Kòscół Ewangelëckò – Lëterańsczi Ewangelëckò–Lëterańsczi]]: 134 407
*Prezbiteriańsczi Kòscół Prezbiterôńsczi : 116 960
=====Ùniwersitetë=====
#Gardné Ùniwersitet z Nowégò Jorkù ( City University of New York )
*City University of New York
#Còrnell Ùniwersitet
*Cornell Uniwersity
#Siracùse Ùniwersitet
*Siracuse Uniwersity
#Còlùmbiô Ùniwersitet
*Columbia University
======Apartnoścë======
Sztatùra Wòlnoścë, wòdospôd Niagarô, Wëższô Wòjskòwô Szkòła ''West Point'', Westrzédni Pôrk i jinsze. ▼
== Nôwiãkszi turisticzny atrakcje==
▲SztatùraSztatura WòlnoścëWòlnoscë, wòdospôdWòdospôd NiagarôNiagara, Wëższô Wòjskòwô Szkòła ''West Point'', Central Westrzédni PôrkPark i jinszejinszé.
== Przëpisczi ==
{{przëpisë}}
[[Kategòrëjô:Zjednóné Kraje Americzi]]
|