Neùtronowô gwiôzda - rozeszłoscë midzë wersjama

Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
Nie podano opisu zmian
Linijô 2:
'''Neùtronowô gwiôzda''' - pòwstaje w winikù wëbùchù gwiôzdë tzw. supernowi w póznym stadium ewòlucjë gwiôzdów. Gwiôzda ò masë wiãkszi jak 10 masów Słuńca, wëtwôrzô ù kresu swòji ewòlucjë żelôzny rdzeń wielkòscë Zemi, w chtërnym nie mògą ju zachadac rekacje jądrowi syntezë. Elektronë pãdzą tedë z prãdkòscą równą prawie prãdkòscë widu. Cësnienié rozpãdzonych elektronów równoważi grawitacyjną sëłã przëcyganiégò gãsti materië. Ale przë dostateczno wiôldżi energië elektronów (temperatura wënôszô tedë kòl 10 miliardów Kelwinów), parłãczą sã òne z protonoma twòrzącë neùtronë. Cësnienié maleje, grawitacyjné òddzałiwanié bierze górã i w niecałą sekùndã rdzéń sã zapôdô i zamiéniô w neùtronową giôzdã. Dzél wëzwòlony przi tim energië je przekôzóny materië òtaczający rdzéń, chtërna z prãdkòscą czilenôscë tesący kilometrów na sekùndã rozbiégô sã kòsmiczny przestrzeni. Całé zjawiskò, widoczné z daleka jakno gwałtowny rozbłysk, nosy pòzwã supernowi<ref name=":0">[http://www.nasa.gov/mission_pages/chandra/news/casa2011.html NASA'S Chandra Finds Superfluid in Neutron Star's Core (ang.). NASA, 2011-02-24. [dostęp 2011-02-24].]</ref> II tipù.
 
Gãstosc neùtronowi gwiôzdë przekrôczô 10<sup>12</sup> g/cm<sup>3</sup> i w centrum je wiãkszô jak w atomòwim jądrze, a strzédnice neutronowych gwiôzdów są w grańcach òd 10 do 100 km. Jich masa mòże bëc nôwëżi kòl 2,8 raza wiãkszô òd masë Słuńca. Żlë czczątczi wëbùchù są masywniészé to pòwstôwô czôrnô dura. Neùtronowi gwiôzdë są dlô nas òstatnim zdrzódłã jinfòrmacjëji ò nôbarżi skrajnym, a jesz dostãpnym òbserwacjë stónie materië we Wszechswiece. Szacëje sã, że co tësãcznô gwiôzda w naszi Galaktice to neùtronowô gwiôzda.<ref>''[[Jądra atomowe we wnętrzu gwiazd neutronowychhttp://www.fuw.edu.pl/~ajduk/zjazd/haens.htm Paweł Haensel Centrum Astronomiczne PAN im]'' [http://www.fuw.edu.pl/~ajduk/zjazd/haens.htm Mikołaja Kopernika,- Warszawa|Jądra atomowe we wnętrzu gwiazd neutronowych] ''Paweł Haensel'' Centrum Astronomiczne PAN im. Mikołaja Kopernika, Warszawa]]
</ref>
[[Òbrôzk:PIA18848-PSRB1509-58-ChandraXRay-WiseIR-20141023.jpg|thumb|250x250px]]