Arizona - rozeszłoscë midzë wersjama

'''Arizona''' – stón w pôłniowò–zôpadny czãscy [[Zjednóné Kraje Americzi|Zjednónëch Krajów Americzi]]. Stolëcą je PhoenixPhòenix. Òd pôłnia Arizona mô grańce z [[Meksyk|meksykańszczimameksykańsczima]] stanama: Sonora i Dolnô Kalifòrniô, òd zapôdu z Kalifòrnią i Newadą, òd nordë z UtahÙtah, a òd wschòdu z Nowim Meksykã. Zajimô òbéńdã na ùrzmie, a w nordowi czãscy rozcygô sã wëżawa Kòlorado.

HistorëcëHistoricë nié są zgódni co do pòchôdaniégò pòzwë stónu. Niechtërni gôdają, że pòzwa Arizona òznaczô „môłi zdrój”. Historik stanu Arizona Marshall Trimble dokazywô równak natenczas, że pòzwa pòchôdô òd słowów w [[Baskijsczi jãzëk|jãzëkù Basków]], chtërne słëchalësłëchałë do pierwëch kòlonizatorów ti òbéndëòbéńdë, i òznôczô w dolmaczënkù „dobré drzewò dãbù”<ref>[http://www.azlibrary.gov/arizona-almanac/meaning-arizona ''The Meaning of Arizona'']</ref>.

Arizona je szóstymszóstim stanã jeżlë jidze ò òbszôr – za Nowim Meksikã, a przed Newadą. 15 % òbéndëòbéńdë je w priwatnëch rãkach lëdzy. Òstałe zemie to terenë rządowi i jindiańsczi rezerwatë. Klimat pòdzwartnikòwi i zwartnikòwi, sëchi. Strzédnô cepłota lëftu òb lato – 35 stãpniówstopniów Celsjusza, a czasã nawetka dochódôdochôdô do 55 stãpniówstopniów.

Pierwòsznym, jesz wcyg jistniejącym, lëdztwã nëch obszarówòbszarów są m. jin. JindianieIndianie z plemionów Hopi na nordze i plemiona Apaczów na pôłni, chtërnychtërni przecygnëlëprzecygnãlë hewò pò ùpôdkù cywilizacji Anasazi. Hopi mieszkają w taczich samëch wsach, co czedës. Nôwiãkszô dzysdzéń grëpa JindianówIndianów – Nawahòwie – pòchódôpòchôdô z Kanadë i przëbëła do Arizonë kòl 1300 rokù.

* XVI w. – òbéńdã sznëpòrzëlë spańscziszpańsczi szukôrzeszùkôrze skarbów

* 1692 – ójc Euzebio Kino założëłzałożił pierszą Misjã.

* 1821 – [[Szpańskô]] przekazëwôprzekazywô teritorium Arizonë Meksykòwi

* 1973 – pòwsta jedna z nôwiãkszëch wòdnëch zapòrówzawadów na swiece – New Cornella Tailings

Wedle spisënkù z 2010 rokù w Arizonie mieszkô 6 392 017 lëdzy, chtërny gôdają wszëlejaczimawszelejaczima jazëkamajãzëkama:

Wedle spisënkù w 2000 rokù w Arizonie mieszkô 120 tësący lëdzy [[Pòlôszë|pòlszczégòpòlsczégò pòchôdaniégò]]. W wiãkszoscë zgrëpòwani są w òkòlim Phoenix. KùlturnéKùlturalné żëcé òdbiwô sã nôczãscy przë kòscołach, a òsoblëwie przeprzë parafie Matczi Bòsczi Czãstochòwsczi w Phoenix ^{[[:pl:Polska Misja Pastoralna Matki Boskiej Częstochowskiej w Phoenix|(pl)]]}. DrëdzimDrëdżim pòdle wialgòscëwiôlgòscë zgrëpòwanim PòloszówPòlôszów je Tucson. Héne téż pòlsczé kùlturalné żëcé skùpiô sã wkół parafii swiãtégò Cyrila z AleksandriiAleksandri ^{[[:pl:Parafia św. Cyryla z Aleksandrii w Tucson|(pl)]]}. Przë kòscołach sã téż môle, gdze dzecë mògą ùczëc sã historie, [[Pòlsczi jãzëk|jãzëka]] i pòlsczich zwëków.

== PrzewozënkPrzewôżënk ==

W Phoenix je midzëkòntinentalny lotniczi pòrt Phoenix-Sky Harbor. Wôżné je téż mòderné midzënôrodné latawiszcze w TucsonTùcson. Òkróm tegò mómë midzëstónowimidzë stónowi drodżi i autostradëaùtostradë.

*protestantizmprotestantizna – 40 %

*katolëcyzmkatolëcyzna – 25 %

*[[bùddizm|bùddizna]] – 1 %

NôwiãkszimaNôwikszima religijnëmareligijnyma grëpama w 2010 rokù bëłë<ref>[http://www.thearda.com/rcms2010/r/s/04/rcms2010_04_state_name_2010.asp ''Arizona Religious Traditions, 2010'']</ref>:

* Kòscół JëzësaJezësa Christusa ŚwiãtëchSwiãtëch w SlédnichSlédnëch Dniach : 392 918

* ProtestantizmProtestantiznë : 281 105

* PółniowôPôłniowô Kònwencjô Baptistów : 126 830

* [[Lëtërstwò|Kòscół Ewangelëckò–LëtërscziEwangelickò–Lëtersczi]]: 42 944

* PrezbiteriańscziPrezbitersczi Kòscół: 26 078

*WiôldziWiôldzé Kanion Kòlorado

*Nôrodny PôrkPark Saguaro (Saguaro National Park )

*Malowónô PustiniôPùstiniô (Painted Desert)

*Meteor CraterKrater

CzekawòstkąCzekawòscą je to, że w TucsonTùcson je nôwiãkszé na swiece zgrëpòwanié teleskòpów.