Krësztof Celestin Mróngòwiusz - rozeszłoscë midzë wersjama
Usunięta treść Dodana treść
dopełnienié |
|||
Linijô 1:
[[File:
[[File:Gdańsk University 2928.JPG|thumb|Pòmnik we Gduńskù]]
'''Krësztof Celestin Mróngòwiusz''' abò '''Mrągòwiusz'''<ref name= "Tréder"></ref> (''Christoph Cölestin Mrongovius''; ùr. 19 lëpińca 1764 w Dąbrównie pòd Òlsztinkã n Mazurach, ùm. 3 czerwińca 1855 we [[Gduńsk|Gduńskù]]) – [[Lëtërstwò|ewangelëcczi]] dëchòwny, filolog, leksykògraf, wiôldżi hùmanista, pòliglota i pedagóga. Przeprowadzył pierszé wôżne w [[Slawistika|slawisticzi]] badania nad [[Kaszëbi|Kaszëbama]] i [[Kaszëbsczi jãzëk|kaszëbizną]]. Jegò kaszëbskò-niemieckò-pòlsczi słowôrzk i nadczidniãca ò kaszëbskò-rusczich analogiach pòbùdzelë do badaniów rusczich ùczałëch, dzãka czémù zainteresowania Kaszëbama dostałë sã w krąg eùropejsczi pòliticzi.
==Żëcé i zwënédżi ==
Kùńcził Ùniwersytet w Króléwcu, w tim miesce mieszkôł do 1798. Studiowôł teòlogiã i filozofiã. Całi czas pògłãbiwôł znajomòsc [[Pòlsczi jãzëk|pòlsczégò jãzëka]]. 11 maja 1798 òstôł mianowóny pòlskò-ewangelicczim kaznodzeją w kòscele sw. Anë i lektorã pòlsczégò jãzëka w Akademicczim Gimnazjum w Gduńsku. Òd 1812 béł òn téż szkòlnym pòlsczégò jãzëka w gduńsczi szkòle przë parafii sw. Jana<ref name= "Tréder">[[Jerzi Tréder]], ''Môl K.C. Mrągòwiusza w dzejach Kaszëbów i jich jazëka'', „Acta Cassubiana” 2015, s. 131-142.</ref>.
Òkróm pòlsczégò i niemiecczégò znôł téż [[Łacyńsczi jãzëk|łacëznã]], grekã, hebrajsczi, francësczi i anielsczi. Ùcził sã téż rusczégò, czesczégò, łużëcczégò i lëtewsczégò. Mô niemôłé zwënédżi w pòlonisticzi. Wëdôwôł słowôrze pòlsczégò jãzëka (m.jin. ''Dokładny słownik polsko-niemiecki'', niem. ''Ausführliches polnisch-deutsches Wörterbuch''), do jaczich włącził régã pòmòrsczich regionalizmów. [[Kaszëbizm|Kaszëbizmë]] mòże nalezc ju w słowarzu wëdónym w 1803. Mrągòwiusz béł pòmësłodôwcą programù badaniów kaszëbsczich. W latach 1826-1827 òdbéł nôùkową wanogã do [[Cecenowò|Cecenowa]] i [[Główczëce|Główczëc]]. W ramach programù ùdało mù sã napisac skrómny kaszëbskò-niemieckò-pòlsczi słowôrzk z kòl 275 wërazama (ò titule ''Zbiérk wëbrónëch kaszëbsczich wërazów spisónëch pòlską òrtografią, apartnëch òd pòlsczich'').
Słowiznã Mrągòwiusz zbiérôł w wikszoscë òd [[Kabôtkòwie|Kabôtków]], tj. z òkòlégò jezór [[Łebskò]] i [[Sarbskò]]. Rãkòpis słowôrza dostôł òd Mrągòwiusza rusczi badéra P.I. Prejs, jaczi w 1840 napisôł z niegò rapòrt (skrodzoną wersjã). Rapòrt stôł sã szerok znóny w nôùkowim swiece i béł zwëskóny w jinszich słowarzach (na przëmiôr w 1862 ù [[Aleksander Hilferding|Hilferdinga]], w 1875 ù [[Oskar Kolberg|Kolberga]], w 1881 ù [[Léón Biskùpsczi|Biskùpsczégò]], w 1893 ù [[Stefan Ramułt|Ramułta]])<ref name= "Tréder"></ref>.
Całi program badaniów kaszëbsczich Mrągòwiusza realizowôł pózni [[Florión Cenôwa|F. Cenôwa]].
== Przëpisczi ==
{{przëpisë}}
== Bùtnowé lënczi ==
*[http://catalog.hathitrust.org/Record/011629623 ''Dokładny słownik polsko-niemiecki = Ausführliches polnisch-deutsches Wörterbuch, 1835
[[Category:Lingwistika]]
| |||