Słuńce - rozeszłoscë midzë wersjama

Usunięta treść Dodana treść
drobnô
Do Zemi dochôdô słuńcowô energiô baro wôżnô dlô żëcégò na ni.
Linijô 1:
[[Òbrôzk:2012-07-26 16-13-01-sun.jpg|thumb|Słuńce]]
'''Słuńce''' ([[łacyńsczi jãzëk|łacyńsczé]] ''Sol'', ''Helius'', [[grecczi jãzëk|grecczé]] ''Ἥλιος'', symbòl: ☉ ) – centralnô gwiôzda [[Słuńcowi Ùstôw|Słuńcowégò Ùstawù]], wkół jaczi krążi [[Zemia]], jinszé planetë tegò ùkładu, karzełkòwi planetë, a téż môłi cała Słuńcowégò Ùstawù. Słuńce skłôdô sã z gòrący plazmë, jaką ùtrzëmiwô grawitacjô i jaką sztôłtëje magneticzné òkrãżé. Słuńce je zwiãksza jidealnie kùlësté<ref>[http://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2008/02oct_oblatesun ''How Round is the Sun?'']</ref>, mô strzédnicã kòl 1 392 684 km (kòl 109 razy wiãksząwikszą niżjak Zemia). Masa słuńca (1,989 ×10<sup>30</sup> kg) je kòl 333 tësący razy wiãkszôwikszô niżlë masa Zemi i stanowito je kòl 99,86% całowny masë Słuńcowégò Ùstawù. Kòle trzë czwiôrté masë Słuńca twòrzi wòdórwòdzëk, resztã zôs przede wszëtczim helhél. Pòòstałi dzél (1,69%, co òdpòwiôdô kòl 5600 masóm Zemi) twòrzą cãższi pierwiôstczi, w tim m. jin. [[krziseń]], [[wãdżel]], [[neonnéón]] i [[żelazło]]. Do Zemi dochôdô słuńcowô energiô baro wôżnô dlô żëcégò na ni.
 
Pòzwë Słuńca w [[Słowiańsczé jãzëczi|słowiańsczich jãzëkach]], w tim w [[Pòlsczi jãzëk|pòlsczim]] i [[Kaszëbsczi jãzëk|kaszëbsczim]], wëwòdzą sã òd prasłowiańsczégò słowa *slnъce<ref>Izabela Malmor, ''Słownik etymologiczny języka polskiego'', Warszawa–Bielsko-Biała 2009, s. 376, ISBN 978-83-262-0146-2.</ref>. Słowa krewny kaszëbsczémù „słuńcu” to m. jin. [[Biôłorusczi jãzëk|biôłorusczé]] ''сонца'' (sonca), [[Czesczi jãzëk|czesczé]] ''slunce'', [[Rusczi jãzëk|rusczé]] ''солнце'' (sołnce), [[Słowacczi jãzëk|słowaccze]] ''slnko'' i [[Ùkrajińsczi jãzëk|ùkrajińsczé]] ''сонце'' (sonce).