Janiół

Janiołë są dëchama chterne stwòrził Bóg przed człowiekã. Òne ni mają cała leno rozëm i wòlną wòlã. Òne służą Bògù w niebie i lëdzom na zemi. Kôżdi człowiek mô swòjégò janioła stróża. Janiół stróż je z człowiekã wiedno i pòmôgô mù w żëcim. Są jesz jinszé janiołë zwôné jarchaniołama. Jich miona to Michôł, Rafôł i Gabriél. Janiołów je baro wiele. Wedle Biblëji lëczba chórów janielsczich je òd 7 do 11. Są zebrané w trzech triadach (wedle sw. Ambrożégò).

Pòwstanié nazwë

Słowò janiół przeszło do pòlsczégò z jãzëka czesczégò za sprawą Cyrëla i Metodégò. Piérwòtno pòchòdzy òd grecczégò słowa angelos òznaczającégò "pòsélc". W Stôrim Testameńce są nazwane pò hebrajskù malah - co téż znaczi "pòsélc".

Historija wezdrzatkù janiołów

Starożëtnosc

Piérszé ùmëslenia janiołów jistniałë ju w starożëtnim Egipce i Babilonji. W religijach tëch cywilizacëji bëło wiele dëchów i jistot, chtërne bëłë pòstrzédnikama midze bògama a lëdzama. Ùkôzowano je jakò zwiérzãta ze skrzidłama i ludzczima gãbama. Przódeczasném janiołóm przëpisëwano cało, co je pòtwierdzoné w Ksãdze Henoha. W czasach terôczasnych do ti kòncepcëji janiołów wrócëł Emanuel Swedenbòrg.

Chrzescëjaństwò i judaizm

Janiołë czãsto wëstãpùją w Stôrim Testameńce (np. Knéga Pòczątków 3,24; knédzi prorocczi). Biblëjô nie gôdô wiele ò nôtërze i ôrtach nëch bëtów. Wicy jinformacëji na tã téma mòżna nalezc w pismach kabalisticznëch i apòkrifach. Chrzescëjaństwò przejãło wiarã w janiołë z judaizmù. W pierwszich stalatach pòsród Òjców Kòscoła jistniôłë sztridë co do nôtërë téch bëtów. Òstateczno tą sprawã rozwiązôł sw.Augustin.

Janiół òznôczô funkcjã, nie nôtërã. Pitôsz jak sã zwie ta nôtëra? - Dëch. Pitôsz ò funkcjã - Janiół. Przez to czim je, je dëchã, a przez to co wëpełniô, je janiołã.

Zwiastowanié, freska Fra Angelico w dóminikańsczim klôsztorze sw. Marka we Florenceji

Janiołë w Biblëji

Są jistotama dëchòwama nadleżnama wedle lëdzé - Ps 8,6; Hbr 2,7,
Stwòrzeni przed lëdzama Hi 48, 4-7,
Nie żenią sã - Mk 12,25,
Je jich baro wiele - Ps 68,18; Mt 24,31; Hbr 12,22; Ap 5,11,
Nie nôleżi jich wielbic - Kol 2,18-19; Ap 19,10;22,8-9,
Służą lëdzą - Hbr 1,14; i jich chronią - Ps34,8;
Służëłë Jezësowi - Mt 4,11; Mk 1,13; Łk 22,43;
Czãsc z nich ùpadłô - Jud 6; 2P 2,4; i służi diabłu - Ap 12,9; Mt 25,41;

Islam

Janiołë pełnią ważną rolã w islamie. Wiara w nie jest czãscą dogmaticzi ti wiarë. W islamie wierzą, że janiołë stwòrził Bóg ze swiatła, przebiwają w niebie i jich pierszim zadaniém je służba Bògù. Pełnią służbã pòsélców, chronią lëdzé i spisują wszëtci jich ùczinci. Kòrôn òstôł pòdiktowôny Mahometowi przez janioła Dżibrila. W teologji islamù wëmieniwô sã Dżibrila, Malika (strażnika pieczielnégò ògnia), Izarila (janioła smiercë), Nakira i Mùnkara, Haruta i Maruta, Mikaila i Azrafaela. Jeden le janiół, chtëren òdmówiôł służbë Bògù to Iblis zwôné też diôbłã.

Funkcëje janiołów

W chrzescëjaństwie janioły pełnią dwie główné funkcëje:

gloryfikùącą - słôwią i chwôlą Bòga
pòstrzédniową - są pòsélcama Bòga, òpiekùnama lëdzy, zanoszą mòdlëtwã do Bòga, òznajmiają lëdzom Jegò wòlã, pòmôgają pòdjic dobrô decyzjã.

W Knédze Pòczątków Cheruby strzegą wéńdzenia do Edenu a w Apòkalipsé sw. Jana wëmierzają karë spôdającé na lëdzkòsc.

Lëteratura

Davidson G., (2003), SŁOWNIK JANIOŁÓW w tim janiołów ùpadłich. Wyd. Zysk i S-ka.

Hewòtny artikel òstôł napisóny przez òsobã jakô nie znaje perfektno kaszëbsczégò. Jãzëkòwô pòprôwnosc negò artikla wëmôgô werifikacëji.