Liturgiô gòdzënów

Liturgiô gòdzënów je to mòdlëtwa, chtërną òdmôwiô są sétme razã na dzéń. Mòdlëtewnik do liturgeji gòdzënów mô pòzwã brewiarz i czasã biwô tak òkreslóny samò liturgiô. Òbòwiązk òdmôwianiô ji w całoscë mają ti, chtrërny przëjalë swiãcenia (diakòni, ksãża, biskùpi), abò ti, chtërny złożëlë wieczësty slubë i ich jinstitutë do tégò zobowiązëją. Inszi ni mùszą ji sprawòwac, ale je òna dlô wszëtczich zalecóny. Je to jakbë "ùzupełnienié" Mszë sw. na wszëtczi gòdzënë dnia - przërëchtowanié do ni abò ji przedłużenié. Spòdlim brewiarzowi mòdlëtwë są psalmë, chtërny razã z anifonama, tekstama z Pisma Świãtégò, dzeòma Òjców Kòscoła ë dokumeńtów z Magisterium Kòscoła twòrzą tzw. brewiarzowi gòdzënë.

Brewiarzowé gòdzënë

Wezwanié

Ódmôwióny je na zaczątkù liturgiczny mòdlëtwë w tim dniu. Wiedno je òno pòprzedzający pierszą mòdlëtwã dnia, chtërną mòże bëc witrzniô abò gòdzëna czëtaniów. Wezwanié zaczinô sã wersetama "Panie, Wë òdemknijcë mòje wardżi / a mòje lepë bãdą głosëłë Twòjã chwałã", pò czim nastąpiwô psalm z responsoium (refrenã).

Gòdzëna czëtaniów

Je ódmôwióny ò dowolnym cządze dnia (nôprzód je werset, pózni himn, trzë psalmë, wiôldżi czëtanié ze Swiãtégò Pisma i drëdżi czëtanié z dzełów Òjców Kòscoła abò dokumentów Magisterium Kòscoła, a na kùńcu òracëjô).

Witrzniô (Laudesy)

Je òdmôwióny z rëna (nôprzód je werset, pózni himn, psalmòdiô, jakò skłôdô sã z dwóch psalmów, midzë chtërnyma je piesniô wzãtô ze Stôrégò Testameńtu, ale nié z Knedżi Psalmów, pòtémù je krótczi czëtanié biblijny, résponsorium, Kantik Zachariasza tj. Benedictus, prosbã, Òjcze nasz ji òracëjô.

Mòdlëtwa òbczas dnia

Na niã skłôdô sã: himn, psalmòdiô, krótczi biblijny czëtanié, werset i òracëjô. Mô trzë wariantë:

przedpôłniowô (trzecô gòdzëna wedle rzimsczi rachùbë),
pôłniowô (szóstô gòdzëna wedle rzimsczi rachùbë),
pòpôłniowô (dzewiątô gòdzëna wedle rzimsczi rachùbë).

Nieszpór

Je òdmôwióny wieczór. Zbùdowóny je tak jak witrzniô: psalmòdiô skłôdô sã z dwùch psalmów ji pesnie z Nowégò Testameńtu, a w môlu Benedictus je Magnificat, tj. piesniô Marijë.

Kompletô

Òdmôwiô sã ją bezpòstrzędno przed spikã (himn, rëchùnk sumieniégò, psalmòdiô, krótczi biblijny czëtanié, responsorium, Nunc dimittis - tj. piesniô Symeona, òracëjô, a na kùńcu je piesniô do Matczi Bòżi).

Liturgiô gòdzënów we Wschòdnëch Kòscołach

Pòczątk dnia wëznaczô w Kòscołach wschòdnëch wieczorny nôbòżeństwò ò zôpadze słuńca (Hesperinos) Przed ùdanim sã na spòczink òdmôwiô sã Apodeipnon. Je to meditacjô ò òstatnym spikù, smiercë. W klôsztorach òdmôwiô są Mesonyktikon – mòdlëtwa ò północë. Mòdlëtwa ò pòrénkù zwie sã Orthros. Òbczas Pierszi gòdzënë – Prote Hora (kòle szósti z rëna naszégò czasu) rozmiszlô sã ò stwòrzeniu. Colemało ta gòdzëna je łączonô z Orthros. Kòle dzëwiąti z rëna naszégò czasu òdmôwiô sã Trzecą gòdzënã – Trite Hora. Je to rozwôżanié ò zesłaniém Dëcha Swiãtégò. W szóstą gòdzënã – pôłnié (Hekte) – je rozwôżanié ò ùkrziżowanim Christusa, jaczi bëło prawie ò ti gòdzënie. Kòle trzecy pò pôłnim naszęgò czasu òdmôwiô sã dzewiątą gòdzënã (Ennate Hora), chtërna je rozwôżaniém ò smiercë Jezësa, jakô bëła ò ti gòdzënie. Zbiér mòdlëtwów to tzw. Horologion. We Wschòdnëch Kòscołach, dze stosëje sã seriewnosłowiańsczi jãzëk (tak prawòsławnëch, jakno katolëcczich) ódpòwiednikã Witrznie je Ùtreniô, a Nieszpórã Wieczerniô

Liturgiô gòdzënów w Anglikańsczim Kòscele

Zbiér mòdlëtwów anglikańsczégò kòscoła zwie sã Modlitewnik Powszechny (Book of Common Prayer). Przewidzóny sã hewò taczi gòdzënë mòdlëtwów:

Pòréncznô mòdlëtwa (òdpòwiôdô matutinie i laudes);
Pôłniowô mòdlëtwa (òdpòwiôdô kóbinacjë tercjë i sekstë);
Wieczornô mòdlëtwa (òdpòwiednik nieszpóra);
Kompletô (czasã je włączanô do wieczorny mòdlëtwë).

Liturgiô gòdzënów, chtënô w anglikańsczim Kòscele zwie sã ‘’Daily Office’’, je wôżną tradicją négò Kòscoła. Ósoblëwie pòréncznô i wieczornô mòdlëtwa są baro rozpòwszechnioné i òdbiwają są w wielu kòscołach co dzéń.

Liturgiô gòdzënów w Ewangelëcczim Kòscele

W lëtersczim Kòscële liturgiô gòdzënów skłôdô są z psalmów, biblijnëch czëtaniów, mòdlëtwów ë téż antifonów. Przewidzóny są sztërë gòdzënë mòdlëtwów:

Witrzniô – pòréncznô mòdlëtwa;
Pôłniowô mòdlëtwa (ò 12:00);
Nieszpór (wieczornô mòdlëtwa, pòmiédzë 3:00 a 7:00 pò pôłnim);
Kompletô (mòdlëtwa na zakùńczenié dnia, pò 9:00 wieczór).

Chòc refòrmacjô w zaczątkòwim etapie bëła niechãtnô zakónnëmù żëcémù, Môrcën Lëter béł zwòlennikã tegò, żebë lëdze, chtërny nie robią (młodzëzna, starszi), òdmôwialë liturgiô gòdzënów. Taką ùdbã przedstawił òn w 1523 rokù w dokôze „Ò pòrządkù nabòżeństwa w zbòrze”. Òdnówcą liturgie gòdzënów w ewangelicyzmnie béł ks. Wilhelm Löhe (1808 – 1872). Pòd jegò cëskã liturgiã gòdzënów zaczãłë stosowac diakònise, ùczónkòwie ë téż mòdlitewné grupë. Òd 1817 rokù liturgiô gòdzënów je stosowónô w Ewangelëckò-ùnijnym Kòscele, chtëren pòwstôł z pòłączeniégò lëteranów i refòrmòwónëch ewangelików. Dzysô liturgiô gòdzënów je stosowónô przede wszetczim w diakònatach, óbczas duchòwnëch kònferencjów, rekòlekcjów, ë téż studańtów teologie abò ewangelëcczi rodzëznë.

Przëpisë

Tekst je dolmaczenkã jinternetowi starnë http://pl.wikipedia.org/wiki/Liturgia_godzin