Marilyn Monroe

Marilyn Monroe Marilyn Monroe, włascewié Norma Jeane Mortenson ùrodzóna 1 czerwińca 1926 w Los Angeles, ùmarła 5 zélnika – amerykańsczi aktórka, kapeluszniczka, piosenkôrka, prodùcentka filmòwa, gwiôzda filmôwa, jikòna kùltury pópularny. American Film Institute ùmiesciéł ją na szóstim mólu na lisce nówiãkszich aktórek wszech czasów.

Monroe swòjã karierã zaczãła w lëtach 40 jakno pin-up gir. Pózni trafiła do swiata filmu, gdze rabòtała dlô Columbia Pictures pictures. W 1951 r. zwiãzała sã z wytwórniã Fox, pò czim wkrótce zyskała pòpùlarnosc dzãką filmom Małpia kuracja, Niagara, Mężczyźni wolą blondynki czë Słomiany wdowiec. Zasłynãła z ról stereòtypòwych blondnków, ale wcelała sã również w pãstaceje baro złożóné i dramatéczné. W 1955 r. sztuderowała aktórstwô metodiczne w Actors Studio, założiła swòjã wytwórnię Marilyn Monroe Productions. Żëcë prywatné Monroe bëło pełne pertùrbaceji. Aktórka zmagała sã z ùzależnieniama i problemama psychicznyma. Bëła trzykrôtnie białkã, nie miała dzëcë. Film Skłóceni z życiem był òstatnim w jej żëcowô drodze, chtërã przerwała nieòczekiwóna smierc w 1962 r.

Żëcë

Młodosc

Norma Jeane Mortenson ùrodzéła sã w County Hospital w Los Angeles, 1 czerwińca 1926 r., jakno trzece dzeckò Gladys Pearl Baker. Gladys nié mògła zrezygnowac z rabòty na rzecz òpieczi nad swòją córkã, òddała Normã rodzeznie zastãpczéj. Pò 7 lôtach ôdebrała jã i razã zamieszkały w Hollywood. Rok pózni Gladys zachòrowała na schizofrenię paranoidalną. Òstatk żëca przeżëwała w izolaceji i rzôdkò miôła òkazjã pòtkac sã z córkã. Òstatecznié trafiła do serocinca. Pò lótach tak wspòminała tén czas: „Rodzice wszystkich dzieci w Domu (sierocińcu) umarli. Ja miałam co najmniej jednego rodzica – matkę. Ale ona mnie nie chciała. Zbyt się wstydziłam, aby próbować wyjaśnić to innym dzieciom. Szczęśliwa byłam tylko gdy zabierano nas do kina. Jeane w òkrese dzëctwa miôła bec òfiarã mòlestowanié seksualnégò. Przyznawôła, że w wieku 8 lat była mòlestowóna seksualnié przez lokatóra, ale nié ùjawniła tożsamosce napastnika. Jakno dzëckò jãkała sã i beła dosc wstëdléwa. Szesnastôletnié Norma Jeane wyszła za dwudzestojednoletniégô chłopa, robòtnika.

Droga do sławë

W łżëkwiatë 1944 r. rabòtała pô 10 gòdzënów w Radioplane Munitions Factory. Tam pòtkała fotografa, chterën wykonôł òdjimczi pracownicom fabryczi. Chòcaż niżôdne z jej òdjimków nié òstało òpublikowónych, Norma Jean zdecydowała sã òdejsc z fabryczi i rozpòczãc rabòtã jakno mòdelka. W zélniku 1945 r. wyprowadzëła sã i pòdpisała kontrakt z Blue Book Model Agency. Pòdjãła decyzjã ò zmianié swòjégò wizerënczi – wyprostowała i farbòwanié włosë na blond. Ùważóna bëła za jedną z najcãżej robòtnych mòdelek, a jej òdjimki zdobiły òkładczi taczich cządników, jak „Pageant” czë „Peek”. Dzãkã pòmòcë, swòjej pracodawczyni, wkroczëła do swiata filmu w 1946 r. Jed Aktórka wraz z wpływowym Benem Lyonem wëbrała Marilyn Monroe jakno swòj pseudonim artisticzny. Miono Marilyn nawiãzëwało do gwiôzdy Broadwayu - Marilyn Miller, natomiast Monroe bëło nôzwëskã panieńsczim memki aktórki. Pòczãtkòwò Monroe statistowała w filmach i tak jak inszi niedoswiadczeni aktorzy brała ùdzël w ùczbach spirwu, tuńca, pantomimy i jinszich sesjach òdjimkòwych, a także wzyrała rabòtã na planié filmòwym. Òsobisce marzëła ò karierze pòkroju Jean Harlow. Jej pierszé role gôdóne to Dangerous Years, Scudda Hoo! Scudda Hay!. Pòd wildżim wrażeniém ambicji Monroe beł Sidney Skolsky, dzennikôrz „New York Post“, jaczi prowadzéł pòczytnã kolumnã rozrywkòwã: „To bëło jasne, że Monroe jest gòtowô cãżkò pracowac. Chcëła byc aktorkã i gwizdã filmòwã. Wiedzałem, że nick jej nie pòwsztëma“. Dzãki òżywionôm kòntaktom towarzysczim i domniemanemu romansòwi z Josephem Schenckiem w strëmianniku 1948 r. pòdpisała kòntrakt z Columbia Pictures. Pòd kierunkiem Natashy Lytess rozwijała aktorsczé ùmiejãtnosce, a pònadto przeszła kòlejnã zmianã swòjégò wizerunkù – jej włosë miały òd tej pòry kòlór platynowégò blondu, przeszła również kòrekcjã wady zgryzu. W Columbii zagrała bardziej znaczãcã rolã w niskobùdżetãwëm musicalu Dziewczęta z chóru, jaczi równak nie bëł sukcesem kòmercyjnym. Monroe stracëła kòntrakt w wytwórni. W òmawianym òkrese zwiãzała sã z łowcã talentów Johnnym Hydem, chterën prawdopòdobnie wtedy sfinansował jej òperacje plastéczne pòdbródka i knëra. Pòzbawióna zródła dochodu w 1949 r. pòzowała nagò do òdjimków, chterë w 1953 r. ùkazały sã w pierwszém numerze Playboya. Za sesjã òdjimkòwã ù Toma Kelleya dostôwała zaledwie 50 dolarów, a pò latach gôdała, że zdecydowała sã na tã sesjã bò bëła zdesperowóna, chòc ùważała, że „porządne dziewczyny nie pozują nago”.

Lata 50. Kariera w Hollywood

Wprôwdze Monroe próbowała zdjãc së òdium seksbomby i pragnęła bardziej ambitnych ról, to jednaka producenci pòstrzegali jã przede wszystczim przez pryzmat seksapilu, wskutek czegò występowała w dosc pòdobnych kreacjach aktorsczich m.in. sekretarczi wMałpiej kuracjiczë w Uprzejmie informujemy, że nie są państwo małżeństwem. Już wówczas aktorka znana bëła z tegò, że na planie zabëła tëkstu, òrãdzała sã, a czasã w ògóle nie stawiała sã na czas w rabòce. Zmagała sã z bezsennoscã, tremã i niskã samoòcenã. W 1953 r. zagrała femme fatale w Niagarze, filmie nakrãcónym w Technicolorze. Sceny, w jaczich aktorka wystãpowała òwinięta tylko w przescieradło lub rãcznik, bëłë wówczas szokùjące i spòtkały sã z protestama srodowisk białczich. Sam film òkazał sã jednako wildżim sukcesem kasowym, ùtorował drogã do sławy Monroe, a także pòtwierdzëł jej status seksbomby.

Filmë fabùlarné

• 1947: Szokująca panna Pilgrim (The Shocking Miss Pilgrim) jako operatorka telefonu (niewymieniona w czołówce)
• 1947: Dangerous Years jako Evie, kelnerka w Gopher Hole
• 1948: You Were Meant for Me (niewymieniona w czołówce)
• 1948: Scudda-Hoo! Scudda-Hay! jako dziewczyna w kajaku (niewymieniona w czołówce)
• 1948: Green Grass of Wyoming jako Epizod z Square Dance (niewymieniona w czołówce)
• 1948: Dziewczęta z chóru (Ladies of the Chorus) jako Peggy Martin
• 1949: Szczęśliwa miłość (Love Happy) jako klientka
• 1950: Błyskawica (The Fireball) jako Polly
• 1950: Podróż do Tomahawk (A Ticket to Tomahawk) jako Clara (niewymieniona w czołówce)
• 1950: Right Cross jako Dusky Ledoux (niewymieniona w czołówce)
• 1950: Asfaltowa dżungla (The Asphalt Jungle) jako Angela Phinlay
• 1950: Wszystko o Ewie (All About Eve) jako panna Claudia Casswell
• 1951: Opowieść z rodzinnych stron (Home Town Story) jako Iris Martin
• 1951: As Young as You Feel jako Harriet
• 1951: Pamiętniki Don Giovanniego (Love Nest) jako Roberta 'Bobbie' Stevens
• 1951: Pobierzmy się (Let's Make It Legal) jako Joyce
• 1952: Proszę nie pukać (Don't Bother to Knock) jako Nell Forbes
• 1952: O. Henry przy pełnej widowni (Full House) jako prostytutka (fragment „The Cop and the Anthem”)
• 1952: Uprzejmie informujemy, że nie są państwo małżeństwem (We're Not Married!) jako Annabel Jones Norris
• 1952: Na krawędzi (Clash by Night) jako Peggy
• 1952: Małpia kuracja (Monkey Business) jako panna Lois Laurel
• 1953: Niagara jako Rose Loomis
• 1953: Mężczyźni wolą blondynki (Gentlemen Prefer Blondes) jako Lorelei Lee
• 1953: Jak poślubić milionera (How to Marry a Millionaire) jako Pola Debevoise
• 1954: Nie ma jak show (There's No Business Like Show Business) jako Vicky
• 1954: Rzeka bez powrotu (River of No Return) jako Kay Weston
• 1955: Słomiany wdowiec (The Seven Year Itch) jako dziewczyna
• 1956: Przystanek autobusowy (Bus Stop) jako Cherie
• 1957: Książę i aktoreczka (The Prince and the Showgirl) jako Elsie Marina
• 1959: Pół żartem, pół serio (Some Like It Hot) jako Sugar Kane Kowalczyk
• 1960: Pokochajmy się (Let's Make Love) jako Amanda Dell
• 1961: Skłóceni z życiem (The Misfits) jako Roslyn Taber
• 1962: Something's Got to Give jako Ellen Wagstaff Arden

Nagrody i nominacje

César

• 1959 – najlepsza aktorka zagraniczna – Książę i aktoreczka

Złote Globy

• 1957 – nominacja: najlepsza aktorka w filmie komediowym lub musicalu – Przystanek autobusowy
• 1960 – najlepsza aktorka w filmie komediowym lub musicalu – Pół żartem, pół serio