Pùrcel

Pùrcel - (pol. pączek) pùlchné młodzewi kùszk z pszény mączi. Mô spłaszczony sztôłt. Je smażony na cemno-złotô farwã w głãbòczim szmôłcë. Tradicjô kôże je nadzewac przed smażeniém. Czedë pùrcel je ùpieczony, trzeba gò pòsmarowac roztopionym cëkrem pùdrem. Je to jedno z nôbarżi tradycyjnëch pòlsczich kùchów.

Przëjeło sã, że cziej chtos w tłësty czwiôrtk nié zjé pùrcla, nie mdze mù sã wiodło. W tłësty czwiôrtk statystyczny Pòlôk zjada 2,5 pùrcla, a wszëtcë Pòlacë razã w tém czasu jedzóm jich kòl 100 milionów. Pierwi pùrclë nadzewało sã czasã migdałem abò òrzechem. Wierzono, że chto na taczi trafi, bãdze mieć szczescy w żëcém.

Na Sląskù pùrclë znóny są pòd pòzwą kreple. Pòzwa ta ma dawné pòchòdzenié. Wedle wëdóny w 1714 r. we Frankfùrce i Lipskù kroniczi slasczi (Der Schlesischen Kern-Chronicke) w òdrãbnym sląsczim jãzëkù ùżywónym w mòwie i sztuce (pòezji) jistniało òd dôwna słowò Kraeppel. W jãzëkù miemiecczim ni ma jednégò òkresleniô na taczi wyrób cëczierniczi, a słowò Pfannkuchen mòże òznaczac równo pùrcel jak i nalesnik. W Americe pùrcle sã zwónë doughnuts (donut). Mają sztôłt piestrzenia z dzërą w westrzódkù. Mniszi, barżi òkrągłë są holes.

Przësłowia ò pùrclach:

,,Czedë w tłësty czwiôrtk człowiek zjé wiele pùrclów, łaskawi Pón Bóg grzech óbżarstwa darëje.”

,,Tłësty czwiôrtk pùrclama swiãtëje, a ód Strzodë Pópielcowi pòst szëkùje.”

,,Ód tłëstégò czwiôrtkù do Jastrów- kłóni sã pòst.”

,,Chto w tłësty czwiôrtk nie zjé pùrclów wiele, temu mëszë zjedzą pòle i bãdze miôł pustą stodołã.”

,,Pòwiedzôł Bartk, że dzys je tłësty czwiôrtk. Jegò białka ùwierzëła i pùrclów nasmażëła”.

Skądka sã wzął Tłësty Czwiôrtk?

Tłësty Czwiôrtk to òstatni czwiôrtk przed Wiôldżim Pòstem. Rozpòczinô óstatny tidzéń karnawału. Czëdës tego dnia swiãtowano kùńc zëmë, pòczątk zymkù. Jimpreza rozpòczina sã òd tłëstégò jedzeniô: miãsa, kapùstë ze skwarkama, abò blós skwarkama. Pùrcle bëłë na òstatk. Tedë pùrclë miałë nadzenie ze słoninë. Zós sóm kùch nie bëł cëkrzony.

Wôrtoscë pùrcla:

Energiô	290 kcal
Biôłkò	5,3 g
Tłuszcz	10,9 g
Wãglowòdônë	43,5 g
Błonnik	1,1 g

Wiele czasu zajmie cë spalenié jednégò pùrcla?

12 minut wchodzeniô pò trapach
20 minut bieganiô
30 minut jazdë na szrëcach
40 minut chùtczégò szpacerù
45 minut gòrącegò kùszkaniô
50 minut òdkùrziwaniô
60 minut czeszczeniô wescëloka
60 minut tuńcowaniô
120 minut pisaniô na kòmputrze
120 minut seksù
150 minut gôdczi przez telefón
180 minut mëcégò
180 minut zmiwaniô statków
240 minut spaniégò
300 minut jazda aùtã
600 minut òbzëraniô zdrzélnika

Recepta na pùrclë:

Nôpierwi 14 dkg młodzów rozmieszac w szklance cepłégò mléka i 2 sklónkach mączi. Czej weroscą, dodac je do 2 kg mączi, wëmieszac. Tedë wlôc roztopioné masło (25 dkg), jesz jesz jednã sklónkã mléka i jniné dodatczi – cëczer waniliowi, skórã i sok z cytrónë. Wszëtkò wërabiac rãką i pòdsëpòwac mąką. Pòtemù ùlepic môłé kùgelczi, natkac marmeladą, ùłożëc na płócienku i òstawic jaż wërosną. Piec w głãbòczim òleju. Na kùńc ùmòczëwac Purce w krowinie zrobiony z cëkru pùdru i wòdë i smaczno zjesc.

Bibliografia:

Czerwińska, T., Pająk A., Lucyna S. Z kaszëbsczim w szkòle, Gduńsk 2001, s. 173
https://web.archive.org/web/20150214032936/http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/co-jesz/jak-spalic-kalorie-z-jednego-paczka_40548.html [dostęp 2014.11.17]
http://www.ilewazy.pl/paczek [dostęp 2014.11.17]