Kùjawë

Kùjawë (pòl. Kujawy) je to historëcznô krôjna ë etnograficzny region we westrzédni Pòlsczi, na Wiôlgòpòlsczëm Pòjezerzu, w dorzécznicë dólni Wisłë ë górni Niecë. Kùjawiacë są główną etnograficzną grupą ti òbéńdë.

Kùjawskô òbéńda na tle pòlsczëch wòjewództwów ë krezów.

Kùjawë leżą wnetk całowno w kùjawskò-pòmòrsczëm wòjewództwie. Pôłniowé ùbrzédżi są we wiôlgòpòlsczëm wòjewództwie, w koninsczim ë kolsczim krezie.

Wiôldżé plachcie westrzédnëch Kùjaw zajimają czôrné zemie, chtërné słëchają do nôbarżi òbrodnëch zemiów w Pòlsczi. Do nôtëralnëch bògactwów krôjnë słëchô téż kamiannô sól, jaką wëczëchli sã w òkolim Inowrocławia ë Ciechocinka. Niéchtërné zdrzódła ùznają Włocławek za kùjawską stolëcã. Zwëkòwò rozdzélô sã etnograficzné Kùjawë na pòrénkòwé ze stolëcã we Włocławku ë zôpadné ze stolëcã w Inowrocławiu.

Grańce

Kùjawë rozmiané jakò historëcznô krôjna grańczą na nordze z Pòrénkòwą Pòmòrską, na zôpadze z Wiôlgòpòlską (na nordze z Krajną, Pòznanskim ë na pôłniu z Kalisczim), na pòrénkù z Mazowszem. Kùjawskô grańca nëkô pò lewim brzégù Wisłë òd ùscégò Skrwë na pôłniu do ùscégò Wdë na nordze, rozcëgô sã kù zôpadowi do Kòrónowa ë Nakła òb Pakość do Niecë. Dali skrącô na zôpôd òd rzéczi, przecënô Jezoro Trląg ë strzelensczé lasë, dochôdaje dò Skulsczégò Jezora, zajimô Brdowsczé Jezoro, Chodecz ë Lubień Kujawski cobë dochadac przez Skrwã do Wisłë.

Historëczné Kùjawë zajimają dwa gardë na prawach krezu: Bëdgòszczã ë Włocławek, ë téż krezë: aleksandrowsczi, bëdgòsczi (bez gminë Dąbrowa Chełmińska ë czãscë gminë Kòrónowò), inowrocławsczi (bez òbéńdów na zôpôd òd pakosczëch jezerów), radziejowsczi ë włocławsczi. Cządë Kùjawów są téż w krezach: kolsczim, koninsczim, mogilensczim, płocczim, torunsczim ë żninsczim. Téż lewobrzégòwi cząd Torënia leżi w òbéńdze historëcznëch Kùjawów.