Tiraspol
Tiraspol (rum./moł. Tiraspol/Тираспол, rus. Тира́споль, ùkr. Тирасполь) je stolëcą nieùznanégò Pòdniéstrza, òficjôlnie trzëci nôwinkszi gard Mòłdawskô. Gard je na pòrénkòwim sztrądzé Dniéstera.
 |
 |
| Herb | Fana |
 | |
| Bùrméster | Oleg Dovgopol |
| Wiéchrzëzna | 53 km² |
| Pòłożenié: | 46°51′N 29°38′E46°51′N 29°38′E |
| Lëdztwò (2015) | 133 807 |
| Czerënkòwi numer | +373 533 |
| Pòcztowi kòd | MD 3300 |
| Registracëjné tôfle | T |
|
Adresa: https://web.archive.org/web/20220510095551/https://tirasadmin.org/ | |
Dzésdniòwi Tiraspol bëł ùsôdzòny przez rusczégò generalissima Alexandra Suvorova w 1792 rokù. Gard swiãtùje swòje swiãto 14 rujana[1].
Etimologiô edicëjô
Toponim skłôda sã z dwóch grecczich słów Τύρας (greckô miono na rzékã Dniéster) ë polis czëli gard.
Historiô edicëjô
Klasicznô historiô edicëjô
Tiras bëł grecką kòlònią mionowaną Miletus prawdòpòdonié ùsôdzóną kòl 600 r. p.n.cz., ùsôdzóny kòl 10 kilométrów òd muni Dniéstera. Kòl 50 r. p.n.cz. bëł zdôbitë bez Tracjã.
W 56 r. n.cz. Rzimiónié òdbùdôwali gard ë prziłączëli do prowinji Moesji. Chùtkò pò tim gard bëł zôbity bez Gotów.
Ruskô ùsôdzédznié edicëjô
Ruskô Jimperium pòdbiło zemiô do Dniéstera òd Òsmańsczégò Jimperium. W 1792 r. Ruskô armjiô wëbùdowałô fòrtifikacjã do trzëmóniô stróżi zôpôdnéj grańcë. Feldmarszôłk Alexander Suvorov je ùznôwóny za ùsôdzównika gardu.
Sowjecczi Tiraspol edicëjô
Pò rusczéj révolucji Mòładawskô Aùtonomicznô Socjalistëcznô Repùblika Rôdzéckô bëła ùsôdzóna w 1924, ze stolëcą w Bałcé. Repùblika mióła trzë ùrzãdné jãzëczi: rumùńsczi, ùkrajińsczi ë rusczi. Stolëca bëła zmiénionô na Tiraspol 1929 rokù.
W 1940 rokù przez pakt Ribbentrop-Mołotov ZSRR wskazała Rumùńskô bë ta òddôła Bessarabjiô. Ë ùsôdzóno nową rôdzécką repùblikã Mòłdawską Socjalistëczną Repùblikã Rôdzécką z dzésdniowéj Mòłdawskô (z Pòdniéstrzém).
Postsamòstójnotné edicëjô
W 27 stëcznikù 1990 rokù pò referendum gard Tiraspol ògłósił samòstójnotã ë gard kòl Bender téż to miół zrobioné.
2 séwnika 1990 Tiraspol stôł sã stolëcą nowéj rôdzécczéj repùbliczi Pòdniéstrza.
Szpòrt edicëjô
Dwa przédné karna futbalã są: Sheriff Tiraspol ë FC Tiraspol. Sheriff je nôdobiwkòwim karnã mòłdawsczégò futbala.