Wikipedia

Gduńsk

(Przeczerowóné z Gdańsk)
Gduńsk
Herb   Fana  
POL Gdańsk COA.svg POL Gdańsk flag.svg
Pòłożenié na karce
Spòdlowé pòdôwczi
Państwò Pòlskô
Wòjewództwò Pòmòrsczé wòjewództwò
Kréz Pòmòrsczé wòjewództwò
Wiéchrzëzna 266±1 kilometr kwadratowy
Pòłożenié: 54°22' nord. 18°38' pòr.
Lëdztwò (2020)
486 022
Czerënkòwi numer (+48) 58
Pòcztowi kòd 80-009 do 80-958
Registracëjné tôfle GD
Administracëjô
Bùrméster Aleksandra Dulkiewicz

Adresa:

Nowé Ògardë 8/12
80-803 Gduńsk

Domôcô starna gardu

Galerëjô gardu na Wikimedia Commons


Gduńsk, kv. Gdúnjsk (pòl. Gdańsk, łac. Gedania abò Dantiscum, miem. Danzig, néderl Danswijk) - je nôwikszim gardã ë historëczną stolëcą Pòrénkòwi Pòmòrsczi ôs kaszëbsczi miészëznë. Je pòłożony na pôłniowim sztrądze Bôłtu, przë ùbiedze rzeczi Wisłë. Jegò pòrénkòwi part je na Zëławach ë Wislóny Sztremlëznie, a zôpadny na ùrzmach Kaszëbsczi Wëżawë. Òd 1999-gò rokù Gduńsk mô sztatus gardu na prawach krézu ë je stolëcą pòmòrsczégò wòjewództwa. Tu je Marszałkòwsczi Ùrząd Pòmòrsczégò Wòjewództwa.

Historëjô

edicëjô
 
Gyddanyzc

Nôstarszi kaszëbsczé knédżi: Szymona Krofeja z 1586 rokù, jak téż Michôła Pontanusa z rokù 1643 bëłë wëdóné w Gduńskù. Bernard Zëchta m. jin. tu gôdôł z Kaszëbama zanim napisôł swój: Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej. Tu zaczãła dzejac "Solidarnosc”, a to stało sã pierszą kùglą lawinë nikwiący kòmùnizm w Eùropie, téż tu je stolëca eùropejsczégò miészëznowégò jãzëka - kaszëbsczégò. W strumiannikù 2011 rokù przë drogach do Gdùńska mógł pòtkac nôpis: „Gduńsk – stolëca Kaszëb wito”. W gduńsczich szkòłach téż mòże sã ùczëc kaszëbsczégò. W 2013 r. w szesc spòdlecznëch szkòłach ùczëło sã kaszëbsczégò jãzëka 143 dzecy. Òd dłëgszégò czasu (2017) tu są bilietë ZTM z kòmùnikatã w kaszëbsczim jãzëkù.


Ekònomijô

edicëjô
  • Bùdżetowé wzątczi (2004 plan): 1.157.854.849 zł
  • Bùdżetowé wëdôwczi (2004 plan): 1.097.405.739 zł

Gduńsk je nôwikszim mòrsczim pòrtã w Pòlsczi[1], hewò je téż wiôldżé latawiskò (Port lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy - kòd IATA: GDN, kòd ICAO: EPGD).

Słôwny lëdze

edicëjô

Stôrodôwnotë ë turistné atrakcëje

edicëjô

   Przédny Gard

edicëjô

   Stôri Gard

edicëjô
  • Kòscół swiãti Katarzënë
  • Kòscół swiãti Brigidë
  • Kòscół swiãtégò Bartłominia
  • Kòscół swiãtégò Jakùba
  • Kòscół swiãti Jelżbiétë
  • Rôtësz Starégò Gardu
  • Wiôldżi Młin

   Stôré Przedmiescé

edicëjô
  • kòscół swiãti Trójcë ë klôsztor pòfrancyszkańsczi
  • kòscół swiãtégò Piotra ë Pawła
  • Małô Kùstrzëca

   Òlëwô

edicëjô
  • Palast Òpatów
  • pòcystersczi klôsztór z kòscołã Swiãti Trójcë, NMP ë swiãtégò Bernata - Archikatédra gduńskô
  • kùzniô

   Gardowé brómë

edicëjô

   Jiné

edicëjô

Przësłowié: Nié òd razu Kraków zbùdowalë, ale Gduńsk òd razu zbùrzëlë.

Miona gardu w zdrojach

edicëjô

Jinsze miona gardu to téż: Gdańskò, Gdańsk, Gdôńsk, Gdąńskò. We zdrojach: Gyddanyzc 1000; Kdanzc 1148; Danzko 1180; Gdanzc 1188; Gdantz 1198 (kòpijô z XIII w.); Danzk, Gdanensis (adj.) 1209; Danzk 1209 (kòpijô z XIII w.), Danzc 1209 (kòpijô z XIII w.); Gdanizc kòl 1220; Dancek 1224, Danczk 1224, Gdanensis (adj.) 1224; Gedanensis (adj.) 1235, Gdancz 1235 (fals. z XIV w.); Gdansk 1235; Gdanzc 1238; Danzeke 1248; Danzk 1263; Danceke 1263; Gdanzke 1267; Dantzik 1268, Gedanck (3x) 1268; Gdansk 1268; Gedanensis (adj.) 1271; Danzceke (2x) 1272; Danczk 1279, Danense (adj.) 1279; Dancezc 1281; Gdanchek 1283 (kòpijô z XIII w.), Gdanchez 1283 (kòpijô z XIII w.); Danceke 1285; Gdanzeke 1285; Gedanensis (adj.) 1289, Gdancz 1289; Dantzk 1290, Gedanensis (adj.) 1290; Gdanzech 1291; Danzke 1292 (kòpijô z XVI w.), Dantzke 1292 (kòpijô z XVI w.), Danzig 1292 (kòpijô z XVI w.), Dantzig 1292 (kòpijô z XVI w.); Danzich 1294, Gdanensis (adj.) 1294; Gdantzik 1295; Gedansk 1298, Gdanensis (adj.) 1298; Dansk 1298; Gedanensy (adj.) 1298; Gedanensi (adj.) 1301; Gedani 1303; Gdansco 1310; Danzik 1310, Danzich 1310; Dancz 1323; Gdantczk 1325 (kòpijô z XV w.); Danth 1326–7; Gdans 1334 (kòpijô); Danzk 1342 (falsyfikat?); Danczc (1342, kòpijô z XV w.), Gdanczk (1342, kòpijô z XV w.), Gdanczc (1342, kòpijô z XV w.); zu Dantzke 1351 (kòpijô z XVII w.); zu Dantzigke 1357 (kòpijô), Dantzke 1357 (kòpijô); Danck kòl 1360; Danske 1387; Gdanczk 1434; Gdansk 1435; Gdansko 1457; Dantzigk 1471; w gdanszkv 1480; Gdana 1483; Gdanysk 1483; Gdanum 1510–29 ; Gdańsk 1565; do Gdańska 1565; Gedanum 1570; do Gdańska 1615; pode Gdańskiem 1615; Gedanensi (adj.) 1624; do Gdańska 1664; Danzig kòl 1790; Gdańsk, niem. Danzig 1881; Gdańsk, niem. Danzig 1951; Gdansk 1980; Gdąnsk, pòrébacku Gdunsk (Cenôwa); Gdônsk (Ramułt), Gdąnsk (Ramułt), Gdąńsk (Lorentz), Gdąńskò (Lorentz), Gdańsk (Lorentz), Gdańskò (Lorentz); Gduńskò (Rospond) 1984; Gdińsk (Zëchta), Gduńsk (Zëchta), Gdunsk (Zëchta), Gdóńsk (Zëchta).

Òbaczë téż

edicëjô
 
Commons
Òbôcz galerëjã na Wikimedia Commons:
Gduńsk

Lëteratura

edicëjô
  • L. Krzyżanowski: Gdańsk, Sopot, Gdynia. Przewodnik ("Sport i Turystyka", Warszawa 1970)
  • John Brown Mason, The Danzig Dilemma; a Study in Peacemaking by Compromise, 1946 [1]
  • G. Stone: Slav outposts in Central European history : the Wends, Sorbs and Kashubs, London, UK : Bloomsbury Academic, an imprint of Bloomsbury Publishing Plc, 2016, s. 289
  • Bernard Zëchta. Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej, Ossolineum, Wrocław - Warszawa - Kraków 1967, tom I, s. XI

Bùtnowé lënczi

edicëjô


  Pòmòrsczé wòjewództwò

Gardë na prawach krézu: Gduńsk | Gdiniô | Stôłpsk | Sopòt
Krézë: bëtowsczi | chònicczi | człuchòwsczi | dërszewsczi | gduńsczi | kartësczi | kòscérsczi | kwidzëńsczi | lãbòrsczi | malbòrsczi | nowòdwòrsczi | pùcczi | stôłpsczi | starogardzczi | sztumsczi | wejrowsczi


  1. ↑ http://www.gospodarkamorska.pl/Porty,Transport/raport---polskie-porty-morskie-w-pierwszym-p%C3%B3lroczu-2014-roku.html
Z "https://csb.wikipedia.org/w/index.php?title=Gduńsk&oldid=189745"